Oruç Bozmanın Cezası

KEFFÂRAT-İ SAVM [ORUÇ BOZMANIN CEZASI]

“Örtmek” anlamındaki küfr kökünden türetilmiş olan keffâret sözcüğü, “günahı örten şey” demektir. Keffâret, sadece yaptığımız hataların bir cezası olmayıp aynı zamanda ibâdet ve insanın aklını başına getiren bir uyarıcı ameldir.

DİNİMİZDEKİ KEFFÂRETLER

1) Zıhar keffâreti (Mücâdele/2-4).

2) Öldürme keffâreti (Nisâ/92).

3) Yemin keffâreti (Mâide/89).

4) Haccda avlanma keffâreti (Mâide/95).

5) İhramlı iken tıraş olmanın keffâreti (Bakara/196).

ORUÇ BOZMANIN KEFFÂRETİ MESELESİ

Kur’ân orucun bizden evvelki ümmetlere farz kılındığı gibi bize de farz kılındığını bildirmektedir. Orucun ne zaman ve nasıl tutulacağı, kimlerin tutmamasına izin verildiği, tutamayanların ne yapması lazım geldiği, eski ümmetlerce deforme edilen orucun orijinal şekli, Bakara/183-187. âyetlerde genişçe açıklanmıştır. Ama Kur’ân'da orucu kasten bozan kişinin ne yapması gerektiğine hiç değinilmemiştir.

Orucu bozanı veya tutmayanı Allah dilerse affeder, dilerse cezalandırır. Kur’ân, üçüncü şahısları ve kamuyu ilgilendirmeyip sadece kul ile Allah arasında olan ibâdetlerin bozulması ya da yapılmaması ile ilgili herhangi bir ceza koymamıştır. Çünkü ibâdet, Allah rızası için, gönülden, samimiyetle/ihlasla yapılır, dayatma, ceza ve zorlama ile olmaz.

Kur’ân'da kasıtlı oruç bozana herhangi bir keffâret öngörülmemesine rağmen âlimler, kasıtlı oruç bozmaya ya da mazeretsiz oruç tutmamaya, “altmış günü ceza bir günü kaza olmak üzere toplam altmış bir gün keffâret icat etmişlerdir. Bunu da şu ve benzeri rivâyetlere dayandırmışlardır:

Ebû Hureyre şöyle demiştir: Bizler Peygamber'in yanına oturmuş bulunduğumuz sırada o'na bir kimse geldi de dedi ki:
-- Yâ Rasûlallah! Helak oldum!
Rasûlullah ona sordu:
-- Sana ne oldu ki?
O kimse şöyle cevap verdi:
-- Oruçlu olduğum hâlde kadınımın üzerine düştüm (yani, cinsî münasebet yaptım).
Rasûlullah sordu:
-- Hürriyete kavuşturabileceğin bir köle bulabilir misin?
O zat cevap verdi:
-- Hayır, bulamam.
Rasûlullah tekrar sordu:
-- Öyleyse iki ay zincirleme oruç tutmaya gücün yeter mi?
O zat cevap verdi:
-- Hayır, buna güç yetiremem.
Rasûlullah yeniden sordu:
-- Altmış yoksulu doyurmak yolunu bulabilir misin?
O zat cevap verdi:
-- Hayır.
Ebû Hureyre dedi ki: Peygamber bir süre bekledi. Bizler bu bekleyiş üzere iken Peygamber'e içinde hurma dolu bir arak getirildi. (Arak, miktel/ölçek demektir.) Peygamber buyurdu:
-- O, mes’ele soran kimse nerededir?
O zat karşılık verdi:
-- Benim (buradayım diye ayağa kalktı).
Peygamber şöyle dedi:
-- Bu hurmayı al da yoksullara sadaka et!
O adam de şöyle karşılık verdi:
-- Allah'a yemin ederim ki, Medîne'nin iki kara taşlığı arasında benim ev halkımdan daha fakir bir ev halkı yoktur.
Bu sözü üzerine Peygamber, köpek dişileri meydana çıkıncaya kadar güldü. Sonra da o zata şöyle dedi:
-- Haydi bu hurmayı al da âilene yedir![19]

Doğru olduğu farz edilse bile bu rivâyeti, keffârete yönelik bir hükümden ziyâde, köpek dişleri görülünceye kadar güldüğüne göre Peygamberimizin latifesi olarak değerlendirmek gerekir. Aksi hâlde bundan, oruç bozana ödül olarak bir sepet hurma verileceği hükmü çıkar. Ayrıca, cinsel ilişki iki cins arasında olacağı için, kadına yönelik bir hükmün de bulunması gerektiği hâlde, rivâyette kadının durumuna ait bir hüküm yoktur. Bazı fakihler bu konuda rivâyet dikkate almayıp, oruç bozmayı, zıhara kıyas etmişlerse de, kıyasın şartları bu konuda oluşmuş değildir. Sonuç olarak: Kur’ân'da, “keffâretu's-savm” [kasıtlı oruç bozanın 61 gün oruç tutması] yoktur. Bu, daha sonra icat edilmiş bir bidattır.